Maandag 24 juni. Het belooft een warme dag te worden. Juist daarom is het heerlijk om vroeg in de morgen, als het nog koel is, te wandelen met mijn twee honden. Ik ben nog maar net de deur door mijn achtertuin uit , als ik een prachtig liedje hoor zingen door een vogeltje. Het bijzondere geluid valt me op, dit heb ik nog niet eerder gehoord. Ik volg het geluid in de hoop het vogeltje te zien. Een paar keer zie ik hem heel hoog van boom naar boom vliegen, maar te ver weg om te zien wat het precies is. Ik besluit de zang van de vogel op te nemen met mijn mobiele telefoon, en als ik thuis ben stuur ik het fragment naar de facebookpagina Vogelvrienden, met de vraag of iemand weet welk vogeltje dit is. Ervaren vogelaars weten me te vertellen dat het om een Grauwe Fitis gaat. Ik heb er nog nooit van gehoord, het blijkt een zeldzaam vogeltje. Maar dan ontstaat er twijfel… het is heel waarschijnlijk een Groene Fitis, nog nooit eerder gezien in Nederland! Vogelaars uit heel Nederland stromen toe, op zoek naar het vogeltje.
Ik ben geen ervaren vogelkenner, maar ben dol op vogels en hun zang, fotografeer ze ook graag met mijn eenvoudige camera. Maar wat ben ik trots dat ik de eerste waarneming van de Groene Fitis in Nederland op mijn naam heb staan!
Francien Domenie
Waarschijnlijke Groene Fitis Phylloscopus nitidus. Sonagram van roep (Karel Hoogteijling)
In de loop van de ochtend hadden slechts acht lokale vogelaars de -aanvankelijk als Grauwe Fitis gemelde- vogel waargenomen; er werden alleen door Ad van Benten enkele foto's (van matige kwaliteit) gemaakt. Zijn zang- en roepactiviteit was in de loop van de ochtend sterk afgenomen en hij werd na de laatste waarneming omstreeks 11:00 uur helaas niet meer teruggevonden. Er is, nadat bekend werd dat het mogelijk een Groene Fitis betrof, tot donker (en ook de volgende ochtend) door minstens 30 vogelaars gezocht.
Zowel roep als zang van de vogel in Vlaardingen komen sterk overeen met Groene Fitis en verschillen subtiel van Grauwe Fitis. Het was Roy Slaterus die dit als eerste bemerkte en alarm sloeg. In onder meer dit artikel wordt nader ingegaan op de verschillen in de contactroepjes. Er bestaat echter geografische variatie in roep en zang tussen populaties van de verschillende soorten, zie dit artikel (roep) en dit artikel (zang). Een nadere analyse zal moeten uitwijzen of Grauwe Fitis echt kan worden uitgesloten. Het filmpje van Francien, waarin de zingende vogel is te horen is HIER te vinden. Een geluidsopname van de roep, gemaakt door Karel Hoogteijling, is HIER te beluisteren en te bekijken. Indien aanvaard door de CDNA betreft dit het eerste geval van Groene Fitis voor Nederland.
Groene Fitis is in het ('grote') West-Palearctisch gebied een zomergast in noord-Turkije, de Kaukasus en noord-Iran. Trekkers verschijnen in oost- en zuid-Iran en sporadisch in Koeweit en Oman. De soort is als dwaalgast vastgesteld in Bahrein, Brittannië (vier aanvaarde gevallen, een geval uit 2018 rouleert nog), Denemarken (een), de Faröer (een), Finland (een), Duitsland (drie, alle op Helgoland), Griekenland (twee), Israel (c acht), Libanon, Saoedi-Arabië, Zweden (een), Verenigde Arabische Emiraten en Oekraïne. Bovendien zijn er twee exemplaren (in 2017 en 2018) gevangen in Roemenië; deze gevallen rouleren waarschijnlijk nog bij de betreffende dwaalgastencommissie.
De vijf Britse gevallen betroffen een goed gefotografeerde op St Mary's, Isles of Scilly, in oktober 1983, een geval op Foula, Shetland, van 31 mei-4 juni 2014, gevolgd door twee vangsten, eveneens in Schotland (Unst van 12- 15 mei 2016 en Fair Isle van 4-7 juli 2017), beide bevestigd door middel van DNA. De vijfde werd gefotografeerd op Lundy, Devon, op 7 oktober 2018. De eerste voor Denemarken (Blåvand, 27 May 2015) kon ook worden bevestigd door middel van DNA.
Met dank aan Lukasz Lawicki en Roland van der Vliet voor de informatie over Groene Fitis in de WP. Arnoud van den Berg en George Sangster worden bedankt voor de verwijzingen naar de genoemde artikelen over herkenning en variatie.
webredactie dutchbirding.nl